Jak Instytut Badań Samorządowych realizuje badania?

Autor: Lokalna Polityka | 21 września 2018

Sondażom politycznym towarzyszą wielkie emocje. Często jest to wynik braku pełnej informacji na temat metodologii zrealizowanego badania. O co chodzi z reprezentatywnością i odpowiednią wielkością próby? Postanowiliśmy napisać kilka słów o badaniach realizowanych przez Instytut Badań Samorządowych.

Sondaże - metoda badawcza

Na wstępie warto zadać sobie podstawowe pytanie: Czym są badania sondażowe? Jest to najpopularniejsza metoda wykorzystywana przy realizacji badań opinii publicznej, szczególnie w obszarze polityki. Polega ona na stworzeniu standaryzowanego kwestionariusza, na podstawie którego badani są respondenci. Często występującym błędem w opinii publicznej jest utożsamianie pojęcia “badanie sondażowe” z pojęciem “badanie ankietowe”. Na czym polega różnica? Otóż sondaż jest nazwą metody badawczej, natomiast ankieta/kwestionariusz stanowi nazwę narzędzia badawczego.

Do realizacji sondaży IBS wykorzystuje metodę wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (ang. CATI). Jako jedna z wielu metod ilościowych, badanie CATI pokazuje skalę i zasięg zjawiska, np. szacowane poparcie dla kandydata, partii politycznej, ale nie umożliwia zdobycia pogłębionej informacji. Metoda ta jest stosowana do badania dużych społeczności z wykorzystaniem tzw. prób losowych. Zaletą tego rodzaju prób jest ich reprezentatywność oraz możliwość powrotu ankietera do respondenta, jeśli przy pierwszej próbie kontaktu nie mógł wziąć udziału w badaniu.

Wielkość próby badawczej

Jednym z podstawowych zadań przy tworzeniu sondażu politycznego w samorządach jest ustalenie liczebności próby. Dobór próby badawczej oznacza proces wyboru spośród przedstawicieli badanej populacji uczestników badania. Badania IBSu realizowane są na próbie minimum 500 respondentów, pełnoletnich mieszkańców danego miasta.

W opinii publicznej często można spotkać się z przekonaniem, że większa liczba respondentów w badaniu może zastąpić prawidłowy dobór próby i przełożyć się na wynik bliższy rzeczywistemu. Nic bardziej mylnego. Liczebność próby losowej ma wpływ jedynie na wnioskowanie z określonym poziomem maksymalnego błędu pomiaru (inaczej błąd statystyczny). Badania ogólnokrajowe wykonywane na 1000-osobowej ogólnopolskiej próbie dorosłych Polaków dają błąd pomiaru na poziomie ok. 3%. W przypadku realizacji badań samorządowych na próbie 500 mieszkańców błąd ten wzrasta do ok. 4,3%.

Reprezentatywna próba badawcza

Na reprezentatywną próbę składa się: losowy dobór respondentów odzwierciedlający charakterystykę całej populacji pod względem wybranych cech. Zapewnienie reprezentatywności badanej próby pozwala na uogólnienie otrzymanych wyników i wniosków na całą populację, z której próba została wylosowana. Jeśli o to nie zadbamy, musimy liczyć się z reprezentatywnością wyników jedynie dla przebadanej grupy respondentów.

W realizowanych przez IBS sondażach w miastach zapewniamy reprezentatywność podmiotową (kwotową) próby poprzez następujące działania:

określenie próby badawczej odzwierciedlającej strukturę płci i wieku populacji (tzw. kwoty) na podstawie danych demograficznych udostępnianych przez Główny Urząd Statystyczny,
kwotowo-losowy dobór numerów respondentów pochodzących z ogólnodostępnych źródeł,
operat losowania składający się z telefonów stacjonarnych i komórkowych.

Więcej o kluczowych elementach rzetelnych sondaży można przeczytać w artykule “Jak czytać sondaże”.